Յուրաքանչյուր ազգի պատմության մեջ կան այնպիսի օրեր, որոնք դառնում են նրա ճակատագրի հիմնաքարը, նրա ինքնության և ազատ կամքի վառ արտահայտությունը: Հայաստանի համար այդ օրերից մեկը, անկասկած, 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ն է: Սա ոչ միայն տոնի ամսաթիվ է, այլ այն սրբազան պահի խորհրդանիշը, երբ հայ ժողովուրդը դարերի ընթացքում կորցրած իր գլխավոր արժեքը՝ պետական անկախությունը, վերադարձրեց իր ձեռքը:
1980-ականների վերջը և 1990-ականների սկիզբը ամբողջ աշխարհի, և մասնավորապես՝ Խորհրդային Միության համար, փոփոխությունների տարիներ էին: «Պերեստրոյկան» արմատապես փոխեց հասարակական-քաղաքական կլիման: Անկախության ձգտումը, որն այնքան ուժեղ էր Հայաստանում, վերածնվեց նոր ուժով: Արցախյան շարժումը դարձավ ժողովրդի միասնության և ազգային ինքնագիտակցության ամենավառ ապացույցը:
Հայաստանի Գերագույն խորհուրդը, զգալով պատմական պահի կարևորությունը և հանրության կամքը, 1991 թվականի օգոստոսի 23-ին ընդունեց «Հայաստանի անկախության մասին» հռչակագիրը: Սա հեղափոխական քայլ էր, որն անմիջապես հռչակեց Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը: Սակայն այս հռչակագիրը պետք է ստանար ժողովրդի վերջնական հաստատումը:
Հռչակագրի հիման վրա 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Հայաստանում հանրաքվե է անցկացվում: Հարցը մեկն էր և առավել պարզ.
«Համաձայն ե՞ք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը լինի ժողովրդավարական իրավունքի հիման վրա անկախ պետություն՝ ԽՍՀՄ-ից անկախության իրավունքով»:
Պատասխանը եղավ համաժողովրդական և միաձայն՝ «Այո»: Քվեարկությանը մասնակցեց բնակչության 95%-ից ավելին, և նրանց 99.5%-ը քվեարկեց անկախության օգտին: Այս տպավորիչ թվերը խոսում էին ինքնին՝ հայ ժողովուրդը միասնական էր իր ցանկության մեջ՝ ապրել ազատ և ինքնիշխան պետությունում: Երկու օր անց՝ սեպտեմբերի 23-ին, Հայաստանի Գերագույն խորհուրդը պաշտոնապես հռչակեց Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը:
Անցած երեք տասնամյակը Հայաստանի համար հեշտ չէր: Անկախությունը բերեց ոչ միայն ազատություն, այլև մեծ պատասխանատվություն, դժվարին փորձություններ և մարտահրավերներ: Տնտեսական շրջափակում, ազգային անվտանգության սպառնալիքներ և ներքին քաղաքական փոթորիկներ – սա մեր պետականության ձևավորման դժվարին ուղին էր:
Սակայն, սեպտեմբերի 21-ի նշանակությունը ժամանակի ընթացքում չի նվազել, այլ հակառակը՝ հարստացել է նոր իմաստներով:
1. Ազգային ինքնության հիմք. Անկախությունը մեզ տվեց այն, ինչից զուրկ էինք դարեր՝ մեր ուժով կառավարելու մեր ճակատագիրը, պահպանել և զարգացնել մեր լեզուն, մշակույթն ու ավանդույթները մեր սեփական պետության ներսում:
2. Պետականության գաղափարի հաստատում. Այսօր, երբ Հայաստանը դիմանում է գոյատևման բարդ փորձությունների, Անկախության օրը հիշեցնում է, որ մեր պետականությունը մեր ամենամեծ ձեռքբերումն է, և դրա պաշտպանությունն ու ամրապնդումը յուրաքանչյուր մեր հայրենակցի պարտականությունն է:
3. Միասնության և հույսի խորհրդանիշ. 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ը ցույց տվեց, թե ինչի է կարողանում հասնել հայ ժողովուրդը, երբ նա միավորված է: Այսօր, այդ միասնությունն ու համերաշխությունը ավելի կարևոր են, քան երբևէ: Այս օրը մեզ հիշեցնում է մեր ուժի մասին և տալիս է հույս ավելի լավ, ապահով և բարգավաճ ապագայի համար:
1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ը պատմության մեջ ոչ միայն որպես տարեթիվ, այլև որպես հայ ժողովրդի քաղաքական կամքի հզոր արտահայտություն է մտել: Անկախությունը վերջնականություն չէ, այլ անընդհատ գործընթաց: Դա ամեն օր ստեղծելու, պաշտպանելու և զարգացնելու մարտահրավեր է:
Այսօր, նշելով Անկախության օրը, մենք նախ և առաջ պարտականություն ենք զգում նրանց դիմաց, ովքեր իրենց քվեով և հավատով հնարավոր դարձրին այս մեծ իրադարձությունը: Մեր պարտքն է կառուցել այն Հայաստանը, որի համար նրանք քվեարկեցին 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ին՝ ազատ, ինքնիշխան, ժողովրդավարական և մշակութով հարուստ Հայաստան:
Շնորհավոր Անկախության օր: Թող մեր անկախությունը հաստատուն և հավերժ լինի:
«Զարյա» թերթի հայերեն էջի խմբագիր՝
Մեռոն սարկավագ Հայպարյան
21 сентября — День независимости Армении. Наследие, которое живет в наших сердцах
21 сентября 1991 года — судьбоносная дата в истории Армении. В этот день состоялся всенародный референдум, на котором 99,5% граждан проголосовали за независимость от Советского Союза. Этот акт национальной воли восстановил суверенитет, утраченный веками ранее.
Путь к независимости На фоне распада СССР и подъема национального движения, Верховный Совет Армении 23 августа 1991 года принял Декларацию о независимости. Референдум 21 сентября стал ее окончательным и легитимным подтверждением, продемонстрировав единство народа в стремлении к свободе.
Значение сегодня Путь независимости был непростым: экономическая блокада, войны и внутренние кризисы. Однако сегодня 21 сентября символизирует:
1. Основу национальной идентичности: Право самостоятельно строить свое будущее, сохраняя язык и культуру.
2. Силу государственности: Напоминание о том, что суверенитет — это главное достижение, которое нужно защищать.
3. Символ единства и надежды: Пример того, чего может достичь народ, когда он объединен общей целью.
Этот день — не просто праздник, а ежедневный призыв к ответственности за будущее страны, основанной на принципах свободы, демократии и процветания.
С Днем независимости! Пусть наша независимость будет вечной и нерушимой.
Редактор армянской страницы газеты «Заря»
диакон Мирон Гайбарян
Фото — https://i.ytimg.com/vi/3NvJqvSGj2g/maxresdefault.jpg, https://i.ytimg.com/vi/qESCVjHsobo/maxresdefault.jpg, https://www.aniarc.am/wp-content/uploads/2019/09/September-21-1991.jpg
